Liefde in tijden van revolutie
De fascinatie van Mary Gabriel voor
het persoonlijke leven van Karl Marx komt voort uit de constatering
van een lacune. Ze las ergens dat twee van zijn drie dochters zelfmoord hadden gepleegd. Nooit geweten, dacht Gabriel. De derde ging aan anorexia ten onder, maar dat zou ze later pas zelf ontdekken. Gabriel beschrijft in een lijvige biografie haar zoektocht naar de man achter Het Kapitaal en Het Communistisch Manifest. De ietwat teleurstellende conclusie dat Karl Marx ook maar een mens was, doet niets af aan de schoonheid van die zoektocht.
Jenny von Westphalen
Reeds op zijn zeventiende was Marx doordrongen
van een diep sociaal besef, dat persoonlijke
vervolmaking slechts gestoeld kan zijn ‘door te werken aan de vervolmaking, ten goede van zijn medemensen.’ Jenny von Westphalen, de liefde van zijn leven, had hij toen al ontmoet. Zij was van adel, hij de zoon van joodse middenstander. Marx was kind aan huis bij de Von Westphalens en kwam via zijn toekomstige schoonvader in aanraking met de radicale verlichtingsdenkers van de Franse Revolutie. Hij trouwde Jenny in 1843, nadat hij als journalist voor Die Rheinische Zeitung in hun levensonderhoud kon voorzien. Zijn radicalisering maakte zijn positie in het repressieve Pruisen van Friedrich Wilhelm IV onhoudbaar. Het stel week uit naar Parijs, ruim op tijd om daar de de aanloop naar en uitbraak van de revolutie in 1848 mee te kunnen maken.
Friedrich Engels
Friedrich Engels, zijn kompaan voor het leven, kende hij op dat moment drie jaar. Gabriel beschrijft hem als een liefdevolle bon vivant en vrouwenversierder, die lak had aan de publieke moraal, maar bovenal als de bijkans onvoorwaardelijke steun en toeverlaat van Karl Marx. Engels stond zijn vriend financieel bij wanneer die de schuldeisers van zijn lijf moest houden, en dat gebeurde bij schering en inslag. Bovenal voorkwam hij een geloofscrisis in huize Marx. In een brief uit 1851 vermeldt Marx een akkefietje dat zijn bastion van toewijding onderuit dreigt te halen. Hij heeft een slippertje met de huishoudster gemaakt, met alle gevolgen van dien. Engels haalt voor zijn makker de hete kolen uit het vuur: hij erkent de vader van het buitenechtelijke kind te zijn.
Tragische nalatenschap
Het gezin stond pontificaal achter Karl Marx, ook al impliceerde die keuze een leven van vervolging en armoede. Jenny verbeet de misère in alle ootmoet, omdat ze overtuigd was van de historische missie die haar echtgenoot te vervullen had. Zijn dochters Jenny junior (‘Jennychen’), Laura en Eleanor (‘Tussy’) stencilden duchtig mee, wanneer de proletariërs aller landen weer eens verenigd moesten worden. Pas op zijn sterfbed erkende Engels aan Tussy dat niet hij maar Marx de vader was van het buitenechtelijke kind. Toen ook nog eens bleek dat haar gewetenloze minnaar Edward Aveling in het geheim een huwelijk was aangegaan met een jongere actrice, maakte zij een einde aan haar leven.
De dood van Laura roept meer vraagtekens op. Zij werd levenloos in haar huis aangetroffen, net als haar echtgenoot Paul Lafargue, die in zijn afscheidsbriefje vermeldt de ´meedogenloze ouderdom´ voor te willen zijn maar daarin met geen woord rept of die keuze door zijn vrouw werd gedeeld.
Liefde en kapitaal. Karl en Jenny Marx en de geboorte van een revolutie.
Karl Marx (1818-1883)
Jenny von Westphalen
Reeds op zijn zeventiende was Marx doordrongen
Jenny omstreeks 1840
Friedrich Engels
Friedrich Engels, zijn kompaan voor het leven, kende hij op dat moment drie jaar. Gabriel beschrijft hem als een liefdevolle bon vivant en vrouwenversierder, die lak had aan de publieke moraal, maar bovenal als de bijkans onvoorwaardelijke steun en toeverlaat van Karl Marx. Engels stond zijn vriend financieel bij wanneer die de schuldeisers van zijn lijf moest houden, en dat gebeurde bij schering en inslag. Bovenal voorkwam hij een geloofscrisis in huize Marx. In een brief uit 1851 vermeldt Marx een akkefietje dat zijn bastion van toewijding onderuit dreigt te halen. Hij heeft een slippertje met de huishoudster gemaakt, met alle gevolgen van dien. Engels haalt voor zijn makker de hete kolen uit het vuur: hij erkent de vader van het buitenechtelijke kind te zijn.
Tragische nalatenschap
Het gezin stond pontificaal achter Karl Marx, ook al impliceerde die keuze een leven van vervolging en armoede. Jenny verbeet de misère in alle ootmoet, omdat ze overtuigd was van de historische missie die haar echtgenoot te vervullen had. Zijn dochters Jenny junior (‘Jennychen’), Laura en Eleanor (‘Tussy’) stencilden duchtig mee, wanneer de proletariërs aller landen weer eens verenigd moesten worden. Pas op zijn sterfbed erkende Engels aan Tussy dat niet hij maar Marx de vader was van het buitenechtelijke kind. Toen ook nog eens bleek dat haar gewetenloze minnaar Edward Aveling in het geheim een huwelijk was aangegaan met een jongere actrice, maakte zij een einde aan haar leven.
De dood van Laura roept meer vraagtekens op. Zij werd levenloos in haar huis aangetroffen, net als haar echtgenoot Paul Lafargue, die in zijn afscheidsbriefje vermeldt de ´meedogenloze ouderdom´ voor te willen zijn maar daarin met geen woord rept of die keuze door zijn vrouw werd gedeeld.
Eleanor Marx
Laura en Jennychen Marx
Thuisfront
Het leven van Marx was op een solide thuisfront gestoeld: een trouwhartige echtgenote, een vriend als rots in de branding en drie radicale dochters, die zich volledig in dienst stelden van zijn werk en nalatenschap. Voordat u denkt dat Liefde en kapitaal alleen maar daarover gaat: Gabriel weet als geen ander de verpaupering van de East Enders in London te schetsen, legt helder de grondbeginselen van het marxisme uit en trekt een aantal verontrustende paralellen met de huidige ontwikkelingen in de wereld van het kapitaal.
Hoe actueel is Marx? Kruipt hij onder de resten van de Muur vandaan? Hoe dan ook, Liefde en kapitaal is een mooie biografie, die niet ongelezen mag blijven.
